Συγκριτική Μελέτη

Το βασικότερο κοινό στοιχείο, με βάση το οποίο επιλέχθηκαν οι συγκεκριμένες αστικές επεμβάσεις, είναι το γεγονός ότι και οι τρεις αποτελούν πρώην λιμάνια, είτε σε μεγάλους ποταμούς, είτε σε κανάλια λιμνοθάλασσας. Το ζήτημα της ανάπλασης προηγούμενων βιομηχανικών αστικών περιοχών δεν είναι διόλου ξένο, μιας και έχει απασχολήσει - και ακόμη απασχολεί – πολλούς αρχιτέκτονες και πολεοδόμους τα τελευταία χρόνια.

Παρ’ όλη την ομοιότητα του κεντρικού θέματος, παρατηρούμε πως κάθε μελέτη αντιμετωπίζει τελείως διαφορετικά τα επιμέρους ζητήματα, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής και τις προτεραιότητες που τίθενται. Είναι εύλογο άλλωστε πως ανάλογα με το μέγεθος της πόλης, την οικονομία της αλλά και τον ιδιαίτερο τόπο, απαιτείται και διαφορετική αντιμετώπιση. Συγκρίνοντας λοιπόν τα τρία παραπάνω παραδείγματα, θεωρώ πως ζητήματα ως προς τα οποία προκύπτει ενδιαφέρον συζήτησης, είναι τα εξής: οι χρήσεις για τις οποίες προορίζονται οι νεοσχεδιασμένες εκτάσεις, οι πυκνότητες, η κάλυψη και τα ύψη των κτιρίων, ο χειρισμός του υπάρχοντος κτιριακού όγκου, το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ύφος που αποκτά η κάθε περιοχή και η σχέση δημόσιου – ιδιωτικού.

Ξεκινώντας από τις χρήσεις γης, βλέπουμε πως υπάρχει μίξη και στα τρία παραδείγματα, κάθε ένα όμως με διαφορετικά κέντρα. Ο βασικός προορισμός του Zorrozaure είναι να αποτελέσει μια συνέχεια ή ένα δεύτερο κέντρο οικονομικής ανάπτυξης της πόλης του Bilbao. Έτσι δικαιολογείται και η αύξηση τόσο του ύψους των κτιρίων, όσο και της κάλυψης του εδάφους. Η χερσόνησος ετοιμάζεται να δεχθεί την αυξημένη κινητικότητα. Στο λιμάνι του Sonderborg, ναι μεν σχεδιάζεται η τοποθέτηση κτιρίων οικονομικού ενδιαφέροντος και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, όμως το κέντρο βρίσκεται στις τέχνες και την αναψυχή. Οι χαλαροί ρυθμοί της κίνησης της περιοχής αντικατοπτρίζονται στην αραιή δόμηση, χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις ύψους. Αντίθετα με τα δύο πρώτα παραδείγματα, το Borneo Sporenburg είναι περιοχή αμιγούς κατοικίας, με τις απαραίτητες βέβαια εξυπηρετήσεις. Μάλιστα, η ζήτηση της κατοικίας είναι τόσο μεγάλη στην περιοχή αυτή, που η δόμηση έγινε ιδιαίτερα πυκνή, κρατώντας όμως το στοιχείο της ανθρώπινης κλίμακας, με το χαμηλό ύψος κτιρίων.

Αντίστοιχα με τις χρήσεις γης και τον χαρακτήρα της επέμβασης, έχουμε έμφαση – ή όχι – στον δημόσιο χώρο. Στο Sonderburg αξιοποιούνται πολύ μεγάλες εκτάσεις για πράσινο, περιπάτους και άλλους δημόσιους χώρους. Δημόσιοι χώροι υπάρχουν και στο Zorrozaure, εδώ περισσότερο συνυφασμένοι με την περιοχή κατοικίας. Εντύπωση προκαλεί η σχεδόν παντελής έλλειψη πρασίνου και δημόσιων χώρων στο Borneo Sporenburg. Εδώ, η λογική του σχεδιασμού προωθεί την εσωστρέφεια της κατοικίας, με εσωτερικές αυλές και κήπους.

Τέλος, αξίζει να αναφερθώ στο ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ύφος των μελετών αυτών. Το παράδειγμα που φέρει, περισσότερο απ’ όλα, τη σφραγίδα του αρχιτέκτονα είναι το Zorrozaure της Zaha Hadid, με τις ιδιαίτερες καμπύλες της και τα οργανικά σχήματα, που ταυτόχρονα καταφέρνουν να παραλάβουν και τις σχεδιαστικές επιταγές της κίνησης του ποταμού και του εδάφους. Στην περίπτωση του Sonderburg επικρατεί η λογική του concept – θέματος της δράσης των ατόμων αλλά δεν μπορεί να αγνοηθεί και η γραφή του αρχιτέκτονα Frank Gehry. Στο τελευταίο παράδειγμα του Borneo Sporenburg, επιλέχθηκε η παραδοσιακή ολλανδική αρχιτεκτονική για το patron του σχεδιασμού, που όμως εμπλουτίστηκε απ’ τις επινοήσεις και καινοτομίες πολλών αρχιτεκτόνων.